Liny wspinaczkowe – rodzaje i przeznaczenie

Artykuł ten kierujemy do wszystkich wspinaczy, którzy stoją przed decyzją o zakupie liny wspinaczkowej. Składa się on już tradycyjnie z dwóch części. Pierwsza część zajmuje się tematyką samych lin, opisuje ich rodzaje i przeznaczenie. Część druga jest poradnikiem w jaki sposób dobrać linę do własnych potrzeb i na co zwrócić uwagę przy jej zakupie.

Podział lin wspinaczkowych

1.Liny dynamiczne – dzięki specjalnej konstrukcji i dużej rozciągliwości posiadają zdolność do pochłaniania energii powstałej podczas odpadnięcia.

2. Liny statyczne – liny tego typu nie rozciągają się pod obciążeniem tak jak liny dynamiczne. Używa się ich m.in. w speleologii oraz ratownictwie gdyż z tego powodu, że są mało rozciągliwe ułatwia to np. podchodzenie po nich z zastosowaniem odpowiednich przyrządów.

Ważne! Takich lin nie wolno używać do wspinaczki z dolną asekuracją. Często stosuje się je do wspinaczki na tzw. wędkę. Ponieważ nie są to liny przeznaczone stricte do wspinaczki nie będą treścią tego artykułu.

Liny wspinaczkowe dynamiczne

Tu sprawa jest prosta i właściwie niezmienna od wielu już lat. Występują tylko 3 typy lin wspinaczkowych:

• Liny pojedyncze
• Liny podwójne
• Liny bliźniacze

Lina pojedyncza

Lina pojedyncza

Jak sama nazwa wskazuje, ten typ liny składa się z jednej „żyły” o długości zwykle 50-70 metrów i średnicy od 9 do 11 mm, używanej zawsze jako jedna, pojedyncza żyła.

Tego typu liny są zalecane przede wszystkim do wspinaczki na sztucznych ściankach i w skałach. Przy czym przyjmuje się, że liny o średnicy poniżej 10 mm są skierowane głównie do wspinaczy sportowych i wyczynowych. Dla osób wspinających się rekreacyjnie są zalecane liny o średnicy od 10 do 10,5 mm.

Również do wspinaczki na sztucznych ściankach zalecane są liny o średnicy powyżej 10 mm, choć w większości przypadków komercyjne sztuczne ścianki są wyposażone we własne liny wspinaczkowe i nie trzeba mieć na nich własnego sprzętu.

Na chwilę obecną liny pojedyncze są najbardziej popularnym typem lin wspinaczkowych nie tylko ze względu na szeroki wachlarz zastosowań, ale również ze względu na umiarkowaną cenę i względną prostotę operowania tego typu liną podczas wspinaczki.

Lina podwójna

Lina podwójna

Zwana również liną połówkową. Przeważnie ma średnicę 8-9 mm. Używa się złożonej na pół jednej żyły długości do 120 m, lub dwóch lin o długościach do 60 m. Każdą żyłę prowadzi się niezależnie, a prowadzący wpina w karabinki naprzemiennie każdą z żył.

Ten typ lin jest polecany do wspinaczek wysokogórskich, do wspinania na wielkich ścianach oraz w śniegu i w lodzie.

Największa zaletą tego typu lin jest to, iż zapewniają większe bezpieczeństwo w przypadku spadających kamieni czy też uderzenia o ostre krawędzie. Drugim nie mniej ważnym plusem jest to, iż podczas odpadnięcia na takiej linie, siły działające podczas hamowania rozkładają się na dwie żyły. Istnieje więc mniejsze prawdopodobieństwo wyrwania punktu asekuracyjnego zwłaszcza w przypadkach gdy są one „mniej pewne” (np. podczas wspinaczki w lodzie).

Umożliwiają również szybszą ewakuację ze ściany, gdy zachodzi taka konieczność.

Liny bliźniacze

Liny bliźniacze

Są jeszcze cieńsze (ok. 7-8 mm) i mają dwie żyły o sumarycznej długości do 120 metrów, używane zawsze razem, podwójnie, zachowując cały czas równoległość.

Przeznaczone również do wspinaczki w górach w lodzie. Ich zaletami jest niska waga w porównaniu z linami podwójnymi oraz możliwość dłuższych zjazdów niż np. na linach pojedynczych. Są jednak coraz mniej popularne i rzadziej stosowane głównie z tego powodu, że nie mają tylu ważnych zalet co liny podwójne.

Parametry lin

Parametrów lin dynamicznych jest całkiem sporo, te ważniejsze postaram się dokładniej omówić a niektóre tylko zasygnalizuję.

1. Liczba rwań (ilość odpadnięć) – jest parametrem określającym wytrzymałość liny. Im większą liczbę rwań wytrzymuje, tym lina mocniejsza. Zanim każdy typ liny otrzyma odpowiedni atest musi wytrzymać określoną liczbę następujących po sobie odpadnięć:

• Liny pojedyncze – minimum 5 odpadnięć przy współczynniku odpadnięcia 2 i obciążeniu 80 kg.
• Liny podwójne – minimum 5 odpadnięć przy współczynniku odpadnięcia 2 i obciążeniu 55 kg.
• Liny bliźniacze – minimum 12 odpadnięć przy współczynniku odpadnięcia 2 i obciążeniu 80 kg na obu żyłach.

Dodajmy tylko, że tego typu testy są bardzo wyśrubowane (chociażby współczynnik odpadnięcia 2 jest najbardziej niekorzystnym współczynnikiem jaki może mieć miejsce).

2. Siła graniczna (siła uderzenia) – jest to siła działająca na wspinacza odpadającego od ściany w trakcie hamowania jego lotu. Maksymalną wartość jaką może wytrzymać człowiek to 12 kN czyli 1200 kg ale wiadomym jest, że im ta siła jest mniejsza tym lepiej, ponieważ hamowanie jest delikatniejsze i bardziej miękkie. Na dzień dzisiejszy właściwie wszystkie liny dynamiczne mają ten parametr poniżej 10 kN.

3. Średnica – tego parametru chyba nikomu nie trzeba tłumaczyć. Dodajmy tylko, że liny o większych średnicach są z reguły bardziej trwałe kosztem niestety większej wagi. Są również „mniej poręczne” w użyciu.

4. Długość – przez wiele lat standardem była długość 50 metrów. Na chwilę obecną jest to 60 metrów, ponieważ jest coraz większa liczba dróg, na których trzeba używać liny tej długości.

5. Waga – podawana w gramach na metr bieżący liny. Wiadomo – im lina ma mniejszą średnicę tym jej waga jest niższa.

6. Posuw oplotu (czyli przesuwanie się oplotu względem rdzenia) – najlepiej gdy wynosi 0. Wartość większa od zera wskazuje na to, że oplot może być dłuższy niż rdzeń i się zsuwać, podczas używania np. przyrządów zjazdowych. Może spowodować to szybsze zużywanie się intensywnie użytkowanej liny, a w skrajnych przypadkach nawet zablokowanie się liny na przyrządzie.

7. Wydłużenie dynamiczne – jest to wydłużenie liny mierzone podczas pierwszego odpadnięcia. Nie może przekraczać 40%.

8. Wydłużenie statyczne: wydłużenie pod obciążeniem (zazwyczaj 80 kg). Nie może przekraczać 10% dla liny pojedynczej, 12% dla podwójnej i 10% dla liny bliźniaczej (na obydwu żyłach).

9. Węzłowatość: współczynnik określający giętkość liny, powinien być mniejszy od 1,1.

Dodajmy jeszcze na koniec, że każda lina dynamiczna powinna posiadać atest UIAA, który gwarantuje nam, iż spełnia ona wszystkie wymagane normy.

Dodatki producentów

Teraz z kolei przyjrzyjmy się różnym opcjom dodatkowym w jakie producenci wyposażają swoje liny dynamiczne. W związku z tym, że każda firma ma patenty charakterystyczne tylko dla swoich produktów przyjrzyjmy się rozwiązaniom uniwersalnym, które występują u różnych producentów, choć często sama nazwa tego samej opcji może być różna.

Niestety za część opcji dodatkowych trzeba dodatkowo zapłacić, więc przed zakupem trzeba się zastanowić, czy dana opcja w naszym przypadku jest potrzebna i warto za nią dopłacić.

a) Dodatkowa impregnacja liny – polega na impregnacji oplotu, a w niektórych przypadkach również na dodatkowej impregnacji rdzenia liny. Tego typu rozwiązania wpływają na zwiększenie odporności liny nie tylko przed wilgocią (np. woda, lód) i pyłem, ale zapewniają również większą odporność przed ścieraniem. Wszystko to w sposób znaczący zwiększa żywotność liny.

Na pewno warto w tę opcję zainwestować gdy wspinamy się w górach, zimą czy na drogach wielowyciągowych.

b) Oznaczenie środka liny – w linach pojedynczych jest to przeważnie oznaczenie czarnym barwnikiem, w linach podwójnych jest to zmiana koloru czy zmiana desenia w połowie liny. Ta opcja jest szczególnie przydatna przy zakładaniu zjazdów.

c) Zmiana sztywności oplotu – polega na tym że na różnym odcinku liny jej oplot ma różną sztywność np. odcinek początkowy jest „miększy”, umożliwiając łatwiejsze wiązanie liny do uprzęży.

Jak dobrać linę do własnych potrzeb?

Gdy dysponujemy już wiedzą na temat samych lin wspinaczkowych, to wybór właściwej liny dla siebie nie jest już sprawą trudną. Trzeba zastanowić się jaki typ wspinaczki będziemy uprawiać, w jakich warunkach pogodowych, jak często i wybrać odpowiedni typ i model liny do tych uwarunkowań.

1. Jeżeli będziesz uprawiać wspinaczkę tylko sportowo-skałkową, to lina powinna być przede wszystkim lekka (spokojnie wystarczy lina 10 mm), ponieważ przy prowadzeniu trudnych dróg różnica będzie odczuwalna. Powłoka waterproof nie będzie raczej przydatna, gdyż z reguły w czasie deszczu następuje szybkie wycofanie ze ściany. Jeżeli uprawiasz wspinaczkę typowo rekreacyjnie, to do tych celów wystarczająca jest lina z dolnej półki cenowej.

2. W wypadku gdy planujesz wspinać się na wielkich ścianach powinieneś zainwestować w linę nieco solidniejszą, ponieważ w wypadku wspinaczki wielkościanowej lina narażona jest na dużo więcej „urazów” – moknięcie, tarcie o krawędzie, poważniejsze loty.

Warto zastanowić się nad powłoką waterproof, ponieważ w przypadku np. załamania pogody przeważnie nie ma możliwości szybkiego „wycofu” i będziesz zmuszony wspinać się dalej. Dobrym pomysłem jest też wybór liny o nieco większej średnicy.

3. Natomiast gdy miejscem wspinaczki będą przede wszystkim góry, to naprawdę warto zainwestować w linę podwójną. Co prawda widuje się coraz częściej osoby wspinające się w górach na linie pojedynczej, ale ryzyko w tym wypadku jest naprawdę spore. Możliwość przecięcia liny w górach rośnie znacznie w porównaniu z innymi typami wspinania. Spadające kamienie, niepewna asekuracja – w takich przypadkach druga żyła staje się bardzo wskazana.

I na koniec jeszcze parę uwag dotyczących zasad użytkowania lin, ich konserwacji i przechowywania:

Trzeba unikać:

• chodzenia po linie, zwłaszcza gdy leży ona na podłożu kamienistym
• przechowywania i suszenia liny na słońcu, ponieważ promieniowanie UV niszczy strukturę liny
• kontaktu liny z kwasami lub chemikaliami – uszkadzają one włókna liny w niewidoczny sposób

Należy:

• dbać o czystość liny np. używając specjalnej płachty, by lina nie leżała bezpośrednio na ziemi
• sprawdzać regularnie czy lina nie została uszkodzona
• co jakiś czas prać linę w letniej wodzie z delikatnym mydłem (uwaga na zalecenia producenta w wypadku lin impregnowanych)
• przechowywać suchą linę zwiniętą bez węzłów w zacienionym miejscu
• w przypadku odpadnięcia o współczynniku powyżej 0,5 należy przed kontynuowaniem wspinaczki „dać linie odpocząć” przynajmniej 15 minut

Mamy nadzieję, że powyższy artykuł pomoże każdemu potrzebującemu choć trochę ułatwić podjęcie decyzji w sprawie zakupu liny wspinaczkowej.

(W materiale wykorzystano grafikę udostępnioną na stronie http://www.highonropes.com/)

Źródło: Sherpa Blog