Projektowanie sprzętu outdoorowego kojarzone jest najczęściej z opracowywaniem rozwiązań do uprawiania sportu i turystyki. Co jakiś czas powstają rzeczywiście nowe produkty dla outdooru, jednak ogromna liczba projektów polega wyłącznie na modyfikacji w zakresie kolorów, grafiki czy detali wykończenia. Jednak współczesny design, powiązany z outdoorem, sięga też znacznie głębiej, szuka rozwiązań dla zaobserwowanych potrzeb. Do niedawna nie dostrzegana grupa kilkuset tysięcy osób, które zawodowo wspinają się na wiotkie palmy w Amazonii, także doczekała się projektu dedykowanego ich potrzebom.
Peconheiros – amazońscy zbieracze (fot. M. Braunstch, C. Menezes)
Polsko-brazylijski zespół, stworzony przez studio We design for physical culture i Fundację The Spirit of Poland od 2017 roku pracuje nad projektem Peconheiros. Celem jest opracowanie i wdrożenie nowych sprzętów do wspinaczki – specjalnie do zbioru jagód açaí, rosnących wysoko na palmach.
Te wartościowe brazylijskie owoce, popularne w całej Brazylii, coraz częściej serwowane są w kawiarniach całego świata. Podawane zwykle w postaci lodów, soków czy smoothies, cenione są nie tylko ze względu na swój smak, ale przede wszystkim właściwości odżywcze. Stanowią także składnik suplementów diety oraz kosmetyków. W Amazonii, skąd jagody pochodzą, są one podstawą diety mieszkańców, którzy spożywają je zwykle z tapioką lub jako dodatek do potraw, m.in. z ryb i krewetek. Mimo rosnącej popularności açaí, konsumenci ciągle bardzo mało wiedzą o samym owocu, o tym jak jest pozyskiwany, oraz że osoby pracujące przy zbiorze jagód często ulegają wypadkom.
Peconheiros – amazońscy zbieracze (fot. M. Braunstch, C. Menezes)
Projektanci dotarli do źródła informacji o tym problemie i przeanalizowali go we współpracy z brazylijskimi instytucjami i z lokalnymi zbieraczami.
Występujące naturalnie palmy mają zwykle ok. 15 metrów wysokości, a do tego są bardzo smukłe. Tradycyjnie peconheiros (zbieracze) wspinają się, aby zebrać wystarczającą ilość pożywienia dla swojej rodziny. Na drzewa wchodzą zwykle bez zabezpieczenia, z nożem za pasem lub między zębami, ze stopami przewiązanymi pętlą (tzw. peconha), ze zwiniętego liścia palmy lub worka. Zbiór możliwy jest wyłącznie wcześnie rano, gdy słońce nie jest zbyt silne. Ograniczeniem są też opady, w wyniku których pień staje się mokry i uniemożliwia wspinaczkę. Od kilku lat zwiększone globalne zapotrzebowanie na egzotyczne jagody powoduje, że peconheiros wchodzą na palmy znacznie częściej niż dotychczas. Trudne warunki, zmęczenie, brak sprzętów zabezpieczających, skutkują coraz większą ilością wypadków.
Peconheiros – amazońscy zbieracze (fot. M. Braunstch, C. Menezes)
Mogłoby się wydawać, że rozwiązanie tego problemu można znaleźć wśród istniejącego wyposażenia do wspinaczki, arborystyki, czy szyszkarstwa. Jednak zebrane przez projektantów informacje i testy z użytkownikami, wskazały na to, że żadne z istniejących rozwiązań nie nadaje się do przełożenia wprost na wspinaczkę związaną ze zbiorem açaí.
Dlatego też zespół zdecydował się na opracowanie nowych sprzętów do wspinania, przeznaczonych specjalnie dla zbieraczy. Jak mówi Monika Brauntsch z Fundacji The Spirit of Poland:
Rozmawiając z peconheiros zrozumiałam, że wspinaczka bez zabezpieczenia jest najszybszym i najskuteczniejszym sposobem pozyskania açaí, a dodatkowo przejawem sprawności fizycznej. Rozwiązania muszą być naturalne dla użytkowników, nie powinny bazować na radykalnych zmianach. Zaangażowanie zbieraczy w proces projektowy było zatem ważne z uwagi na ich doświadczenie, ale także na poczucie własności projektu.
Peconheiros – amazońscy zbieracze (fot. M. Braunstch, C. Menezes)
Dorota Kabała, projektantka prowadząca studio We design for physical culture, dodaje:
Bazujemy na naszym doświadczeniu w projektowaniu sprzętu sportowego. Kluczowe jest opracowanie takiego rozwiązania, które sprawi, że wspinaczka będzie bezpieczniejsza, a jednocześnie usprawni zbiór. Etapy prototypowania i testów są niesłychanie dla tego projektu istotne. Dodatkowo, ważne są dla nas – respektowanie lokalnego kontekstu, w którym umiejętności peconheiros mają znaczenie kulturowe, a także dbałość o dobór materiałów pozwalających na recykling lub biodegradowalnych.
Dotychczasowy proces obejmował sesje projektowe w Amazonii i w Polsce, analizy i testy wstępnych prototypów. Podsumowanie części dotyczącej researchu oraz wybranych rezultatów współpracy z grupą docelową-zbieraczami prezentowane jest w dniach 12.09-21.10.2018 w São Paulo, w MCB (Museu da Casa Brasileira) – jednej z najprężniej działających instytucji w zakresie designu w Brazylii.
Podczas kolejnych etapów planowane są dalsze prace projektowe, a następnie działania w kierunku wdrożenia projektu.
Peconheiros – amazońscy zbieracze (fot. M. Braunstch, C. Menezes)
Warto zwrócić uwagę na to, że projekt stawia w centrum szacunek do naturalnie występującej roślinności i jej zbiór bez ingerencji w ekosystem. Zespół projektowy stara się opracować takie rozwiązania, które pozwolą na poprawę warunków pracy, przy jednoczesnym zachowaniu naturalnego krajobrazu, ekosystemu, lokalnej kultury. To wartościowe podejście, które może stać się inspiracją do opracowywania innych produktów.
Kontakt: ideas@wedesignforphysicalculture.com
Informacja prasowa
KOMENTARZE